Choreografia myśli

 

NAJPIERW MYŚL, POTEM TAŃCZ

Taniec nie musi być piękny. Taniec nie musi niczego opowiadać. Taniec nie musi nic znaczyć. Taniec nie musi wyrażać emocji. Taniec nie musi być grzeczny. Tańca nie trzeba rozumieć. Tak jak w przypadku teatru czy malarstwa wiele jest wyobrażeń i oczekiwań na temat tego, czym powinna być ta dziedzina sztuki, jak musi wyglądać i kto może się nią zajmować, ale to właśnie krytyczne przyglądanie się kanonom, zasadom i tradycji umożliwiło tańcowi rozwój na przestrzeni wieków.

Historie tańca to historie ciała. Znaczenia, które przypisywała cielesności nasza kultura wpłynęły na postrzeganie zawodu tancerza, a także na przekonanie, że taniec nie jest sztuką refleksyjną. Ale dzieje choreografii to właśnie dzieje myśli, nierozerwalnie złączonej z ciałem. O ruchu, tożsamości, ekspresji, pamięci, tradycji i społeczeństwie. Dlatego historia tańca jest zarazem historią buntu i emancypacji. Choreografii jako przestrzeni refleksji, dyskusji i zmiany przypatrzymy się wspólnie w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu w ramach cyklu Choreografia myśli.

Twórcy tańca współczesnego to prawdopodobnie najbardziej mobilne środowisko artystyczne w naszym kraju, a przez to jedno z najciekawszych. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej dziesiątki tancerek i tancerzy zdecydowało się na pracę i kontynuację edukacji za granicą. Część z nich postanowiła wrócić do Polski, inni zostali na emigracji, większość próbuje połączyć funkcjonowanie w tych dwóch światach. Chociaż przymus ciągłego pozostawania w ruchu bywa dla nich prawdziwym utrapieniem, to trudno nie zauważyć, że przyczynił się on do pozytywnych zmian na naszej scenie, która stała się miejscem spotkania różnych tradycji, historii, technik, doświadczeń i inspiracji.

Polski taniec wciąż boryka się z problemami infrastrukturalnymi. Artyści pracują zwykle jako freelancerzy, działając poza siecią instytucjonalnych teatrów repertuarowych. Często brakuje im przestrzeni do prób oraz miejsc, w których mogliby pokazać swoje prace. Odpowiedzią na tę sytuację jest program “Scena dla tańca” zainicjowany przez Instytut Muzyki i Tańca, który umożliwia instytucjom prezentację spektakli tanecznych na swoich scenach. To właśnie dlatego choreografki i choreografowie zagoszczą wiosną w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego. Z nadzieją, że taniec ponownie zawita w Kaliszu na dłużej.

Do udziału w cyklu Choreografia myśli zaprosiliśmy artystów młodego pokolenia, bo interesuje nas jak zmienia się taniec i praktyka choreograficzna. Twórcy, którzy pojawią się w kaliskim teatrze, kształcili się w różnych szkołach, działają w wielu ośrodkach, a w swoich spektaklach poruszają bardzo zróżnicowane tematy – Paweł Sakowicz w “Bernhardzie” czyta literaturę austriackiego pisarza Thomasa Bernharda przez pryzmat swojego ciała, Agata Siniarska w |Śmierci 24 klatki na sekundę” przygląda się obrazom kobiet w kinie, Korina Kordova i Przemek Kamiński w “#abyss.witchroulette” przemierzają meandry internetu w poszukiwaniu rytualnych korzeni tańca, a Ramona Nagabczyńska do grupowego “New (Dis)Order” przenosi dynamikę koncertów rockowych.

Spektakle, które pokazaliśmy w Kaliszu, stały się przede wszystkim pretekstem do wspólnej refleksji. Chcieliśmy nie tylko zastanowić się nad tym, jak widzowie i twórcy doświadczają tańca, ale również zadawać pytania dotyczące samego procesu powstawania dzieła i praktyki artystów. Właśnie dlatego poprosiliśmy ich o stworzenie partytur/map myśli, które w programie towarzyszyły opisom przedstawień. Z tego powodu zdecydowaliśmy się również na poprzedzenie prezentacji krótkimi wprowadzeniami, mającymi zachęcić publiczność do uważnego przyjrzenia się własnej percepcji, a następnie do wymiany doświadczeń w trakcie rozmów, które odbywały się na zakończenie wieczoru. Tylko ten sposób dawał szanse na dowiedzenie się, co myślimy o choreografii, a także – co choreografia myśli o nas.

Mateusz Szymanówka, kurator programu (studiował kulturoznawstwo na Uniwersytecie Warszawskim oraz wiedzę o tańcu na Freie Universität w Berlinie. Współpracuje z młodym pokoleniem choreografów jako dramaturg i badacz, a także pisze o choreografii i tańcu współczesnym).

 

Śmierć 24 klatki na sekundę albo zrób mi tak jak w prawdziwym filmie – choreografia spowolniona w rozdziałach

to solo dzieje się 24 klatki na sekundę/ jak w prawdziwym filmie/ to solo pojawia sie w rozdziałach/ to solo jest dramatyczne, ale wizualnie atrakcyjne/ to solo stoi, siedzi, leży z buzią szeroko otwartą/ to solo odnosi się do wielu nazwisk/ mulvey, akerman, de lauretis, butler, tyler, silverman, kuhn, deleuze, fraser, doane, jelinek, kwiatkowska, karina, kodard, vitti, antonioni, bardot, shermann, chytilova, illouz, halberstam, jones, pollock, german, moreau, radkiewicz, creed, potter, modleski, herden, fassbinder choć wcale nie sprawia im to przyjemności/ to solo wytwarza kategorię prawdy, w którą głęboko wierzy/ to solo dotyka życia i śmierci/ to solo nigdy nie słyszało o agacie siniarskiej/ to solo jest w pełni świadome, że to, co tu produkuje to emocjonalny kapitalizm/ to solo wolałoby, żeby jean luc godard był kobietą/ to solo jest tylko zaangażowane w intrygi miłosne/ to solo cierpi w imię wszystkich heteroseksualnych kobiet/ to solo jest potencjalną ofiarą i ma z tego powodu wzmożone poczucie winy/ to solo cię kocha i oczekuje od ciebie, że będziesz prawdziwym mężczyzną/ to solo będzie stać w jednym kadrze przez długi czas/ to solo chce być wzięte w każdej pozycji/ to solo czeka/ to solo mówi przepraszam.

Agata Siniarska to fikcyjna postać o wielu talentach i przeszłości kryminalnej, świadomie dziejąca się w epizodach w przestrzeni choreograficznych sekwencji. Dając szansę przez lata różnym rodzajom form teatralnych, studiując zadania choreograficzne w HZT w Berlinie, obecnie kreuje ucieszne studia feministyczne oraz kultywuje pragnienia wobec obrazu, języka i pisania, kina i animacji, w obszarze swych feministycznych praktyk. Uzależniona od fikcji prowadzi swe dochodzenia pomiędzy życiem/śmiercią w obrazie a życiem/śmiercią poza kadrem, tworząc z siebie samej, poprzez przypisane jej kulturowe struktury, narzędzia wizualnej retoryki. Każdy wizerunek, podsycany przez energię głębokiej teoretycznej jękliwości, robi z pasją i wielką fascynacją. Wielokrotnie nie samotnie, ale w kompanii wielu wspaniałych awanturników.

Choreografia i wykonanie: Agata Siniarska
Opieka artystyczna: Bush Hartshorn
Realizacja techniczna i światła: Łukasz Kędzierski
Produkcja: Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk

Spektakl został zakwalifikowany do prezentacji w ramach Polskiej Platformy Tańca 2014.

Bernhard

Mój stosunek do Thomasa Bernharda nie jest jednoznaczny, mówię to ja, bo łatwo się przyznaje, że Bernhard jest zarezerwowany dla teatru, ale gdy idzie o muzykalność języka, może być inaczej, muzykalność i rytm Bernharda, mówię to ja, przez tę muzykalność i rytm od dłuższego czasu myślę o ruchu, który, można powiedzieć, podąża za muzykalnością języka, ruch, o którym myślę, wyraża mój stosunek do Bernharda, albo zupełnie inaczej, mówię ja, mój stosunek do Bernharda nie jest aż tak jednoznaczny.

Paweł Sakowicz jest niezależnym tancerzem i choreografem. Absolwent Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz studiów magisterskich w London Contemporary Dance School w zakresie performansu i choreografii. Współpracował m.in. z Sashą Roubicek, Jeannie Steele, Paolem Mangiolą, Marią Stokłosą, Ramoną Nagabczyńską, Sjoerdem Vreugdenhilem, Mikołajem Mikołajczykiem, Martą Ziółek, Isabelle Schad. Od kilku lat pracuje z artystami i kuratorami w Londynie, Warszawie i Berlinie.

Choreografia/wykonanie: Paweł Sakowicz
Konsultacja dramaturgiczna: Natalia Sakowicz
Kostiumy: Rafał Zajko
Grafika: Agnieszka Diesing
Współpraca: Instytut Muzyki i Tańca, Uferstudios Berlin, Mica Moca Project Berlin

Spektakl zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Spektakl został zakwalifikowany do prezentacji w ramach Polskiej Platformy Tańca 2014.

 

#ABYSS.WITCHROULETTE

NIE PRZESTAWAJ TEGO CZYTAĆ ALBO STANIE SIĘ COŚ ZŁEGO. Tak naprawdę nie było żadnej rezydencji. Tak naprawdę odbywaliśmy research astralny. Tak naprawdę zbieraliśmy pieniądze na Instytut Choreografii i Czarownictwa. Tak naprawdę wychodziliśmy z siebie. Tak naprawdę to nie jest żaden spektakl. To sabat. Jeżeli otrzymasz ten łańcuszek i nie podzielisz się tą piękną historią, przechwycimy twoje ciało. Wyślij go do 100 osób, a polski taniec zostanie uratowany.

Przemek Kamiński jest tancerzem i choreografem. Studiuje na kierunku Dance, Context, Choreograph w HZT Inter-University Centre for Dance Berlin oraz na studiach Choreografia i Techniki Tańca na Akademii Muzycznej w Łodzi. Pod koniec 2012 roku zainicjował działalność kolektywu Flesh System. W 2013 roku w ramach 5. Międzynarodowego Maat Festivalu Border Line stworzył razem z Koriną Kordovą spektakl #abyss.witchroulette we współpracy z dramaturgiem Mateuszem Szymanówką. Spektakl był prezentowany w Lublinie, Poznaniu i Berlinie. Od 2011 pracuje jako choreograf przy realizacji spektakli teatralnych, współpracował z takimi reżyserami, jak: Agnieszka Błońska, Wojtek Faruga, Michał Kmiecik, Andrzej Pakuła, Barbara Wiśniewska.

Korina Kordova jest niezależną artystką pracującą w Warszawie. Przed przyjazdem do Polski pracowała w ojczystej Brazylii oraz w Holandii. Od 2005 roku przez 7 lat była członkinią zespołu Śląskiego Teatru Tańca, współpracując z wieloma polskimi i zagranicznymi choreografami. W 2006 roku zaczęła tworzyć własne prace jako niezależna choreografka w ramach Laboratorium Choreograficznego Śląskiego Teatru Tańca. Jest autorką i wykonawczynią spektakli solo pt. Mobile Variations (2006), Night (2006), Karolina (2007) i Borderline (2010). Jest członkinią warszawskiego zrzeszenia choreografów Centrum w Ruchu.

Choreografia/wykonanie: Flesh System (Korina Kordova/Przemek Kamiński)
Producent: Teatr Maat Projekt, V Międzynarodowy Maat Festival Border Line, Centrum Kultury w Lublinie

NEW (DIS)ORDER

Spektakl to pętla energii idąca z muzyki w ciała performerów i stamtąd kontynuująca swoją drogę jako impuls do podejmowania przez performerów kolejnych działań ruchowych. Charakter tych działań przeskakuje pomiędzy spontanicznością a cytatem, intymnością a hedonizmem, wyzwoleniem a destrukcją i zaraża widza nie tylko energią i napięciem, ale też empatią. Dzięki subtelnemu wpleceniu estetyki tanecznej w działania, widz odnosi wrażenie jakby brał udział w imprezie, a nie spektaklu tanecznym. Autopojetyczny system odtwarzania energii i budowania napięcia zawarty w New (Dis)Order, mógłby trwać w nieskończoność. Ale każda impreza musi się kiedyś skończyć, pozostawiając po sobie ślad.

Ramona Nagabczyńska to tancerka i choreografka pracująca na rynku polskim i międzynarodowym. Jako tancerka występowała w najbardziej prestiżowych teatrach i galeriach Europy: od galerii Tate Modern w Londynie, po londyńskie Sadler’s Wells i Stadsschouwburg w Amsterdamie. Studiowała m.in na wydziale tańca współczesnego w Hochschule für Musik und Darstellende Kunst we Frankfurcie nad Menem i w London Contemporary Dance School. Do jej prac należy instalacja wideo Turao/Dziw (2010) oraz spektakle: New (Dis)Order (2012), Re// akumulacja (2012), The way things dinge (2014). Jest współzałożycielką Centrum w Ruchu (działającego przy Wawerskim Centrum Kultury) – zrzeszenia 11 warszawskich artystów tańca, które stało się jednym z najważniejszych zjawisk tanecznych w Polsce.

Choreografia: Ramona Nagabczyńska (z dużym wkładem twórczym tancerzy)
Światła: Jan Cybis
Muzyka: Chinawoman, NEU!, Nisennenmondai, Ścianka, David Bowie
Występują: Magdalena Jędra, Mariusz Raczyński, Anita Wach
Partner: Fundacja Ciało/Umysł, Fundacja Burdąg, Komuna Warszawa
Spektakl zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

 

Celem projektu “Choreografia myśli” było nawiązanie do tanecznej tradycji miasta. Kalisz przez lata był jednym z najważniejszych w Polsce ośrodków, w których przedstawiano nowe zjawiska sztuki tańca. Organizatorzy chcieli powrócić do tej idei, zapraszając publiczność na cykl pokazów spektakli tanecznych autorstwa młodych polskich choreografek i choreografów. W programie znalazły się prace Agaty Siniarskiej, Pawła Sakowicza, Ramony Nagabczyńskiej oraz Przemka Kamińskiego i Koriny Kordovej. W działalności tej grupy artystów skupiają się rozmaite wątki związane z estetyką tańca współczesnego oraz warunkami jego produkcji. Zaproszeni twórcy to osoby pracujące jednocześnie w Polsce i za granicą, prezentujące różne podejścia do tańca. Działają na skrzyżowaniu sztuk, mieszając estetyki i nieustannie poszerzając pole choreografii. Eksperymentują z filmem, literaturą, muzyką i sztukami wizualnymi.

W ramach cyklu uważnie przyjrzeliśmy się myśleniu ciałem i myśleniu o ciele. Integralną częścią prezentacji w Kaliszu były krótkie, poprzedzające spektakl wprowadzenia autorstwa kuratora programu – Mateusza Szymanówki – podejmujące temat percepcji tańca w kontekście innych sztuk. Każdy wieczór zakończyła dyskusja z artystami, która była okazją do przybliżenia ich praktyki, a także formułowania pytań dotyczących choreografii wspólnie z publicznością.

Realizator: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu
Kurator projektu: Mateusz Szymanówka
Partner: Galeria Sztuki im. Jana Tarasina w Kaliszu

Projekt realizowany we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca w ramach programu Scena dla tańca 2015.